|
O NAS
USŁUGI
LEKARZE
CENY
GALERIA
MEDIA
BLOG
DOJAZD
KONTAKT
|
|
ORTODONCJA
ORTODONCJA | KROK
PO KROKU | PYTANIA
APARATY STAŁE | APARATY RUCHOME | HIGIENA
Niniejsza strona przedstawia
poszczególne etapy leczenia ortodontycznego z ogólną
charakterystyką każdego z nich. Przebieg
leczenia ortodontycznego różni się nieznacznie w zależności od tego,
czy zastosowano aparat stały lub ruchomy, jednak ogólny zarys jest
zbliżony, dlatego opisano je razem, wyszczególniając jedynie istotne
różnice.
KROK
PIERWSZY
DIAGNOSTYKA I PLANOWANIE LECZENIA
Na
tym etapie lekarz
ortodonta wyklucza ewentualne przeciwskazania do leczenia
ortodontycznego. Przed założeniem stałego aparatu ortodontycznego zęby
muszą być zdrowe i pozbawione kamienia nazębnego i osadu. W przypadku
stwierdzenia ubytków próchnicowych lub kamienia nazębnego, niezbędne
jest leczenie przygotowawcze polegające na wyleczeniu ubytków
próchnicowych i usunięciu
kamienia nazębnego.
Na podstawie badania stomatologicznego i zdjęć rentgenowskich lekarz
ortodonta diagnozuje wadę zgryzu. Pobiera także wyciski górnych i
dolnych zębów, na podstawie których technik ortodontyczny
przygotowuje
gipsowe modele zębów. Wraz ze zdjęciami rentgenowskimi są one niezbędne
do przygotowania planu leczenia, a w przypadku aparatów ruchomych są
one niezbędne do zaprojektowania i wykonania aparatu przez technika.
Przygotowanie planu leczenia jest złożonym procesem, obejmującym
pomiary cefalometryczne i analizę gipsowych modeli zębów. Zastosowanie
specjalistycznego komputerowego oprogramowania wspomagającego znacząco
przyspiesza,
usprawnia i czyni jeszcze bardziej dokładnymi wszystkie niezbędne
pomiary, a jest ich bardzo dużo i od rzetelności ich przeprowadzenia w
dużym stopniu zależy sukces leczenia ortodontycznego.
Plan leczenia
ortodontycznego to niejako scenariusz poszczególnych działań na
najbliższe kilkanaście miesięcy trwania leczenia. Zaplanowanie
leczenia przypomina swego rodzaju łamigłówkę; ortodonta bowiem
decyduje, w jakiej kolejności przeprowadzić poszczególne etapy
leczenia, na przykład które zęby przesunąć najpierw, które w dalszej
kolejności, które zęby próbować obrócić już teraz, a które pozostawić
na kolejny etap leczenia. W tym momencie decyduje się także o
ewentualnych ekstrakcjach zębów, które mogą okazać się konieczne w
przypadku dysproporcji między łukami zębowymi. Ze zrozumiałych względów
te decyzje budzą największe emocje u pacjentów, bardzo często są jednak
nie do uniknięcia, dlatego szczególnie ważne są tu doświadczenie i
dokładność lekarza ortodonty.
Jak wspomniano powyżej, do przeprowadzenia wymaganych pomiarów oraz
analizy warunków zgryzowych, oprócz modeli gipsowych niezbędne są dwa
zdjęcia rentgenowskie: zdjęcie
pantomograficzne (inaczej pantomogram)
oraz zdjęcie cefalometryczne
(inaczej telerentgenogram lub
w skrócie tele).
Pantomogram jest
specjalistycznym zdjęciem wykorzystywanym w wielu
dziedzinach stomatologii. Więcej informacji o pantomogramie.
Pantomogram można wykonać na miejscu w Klinice Stomatologicznej ANIDENT.
Zdjęcie cefalometryczne
ukazuje profil twarzy
i
czaszki w skali 1:1. Na zdjęciu cefalometrycznym oprócz kości szczęki i
żuchwy oraz zębów widoczne są także tkanki miękkie (nos, usta,
policzki) dlatego zdjęcie to umożliwia wykonanie wszystkich niezbędnych
pomiarów. Zdjęcie cefalometryczne (telerentgenogram) można wykonać na
miejscu w Klinice Stomatologicznej ANIDENT.
Kompleksowa dokumentacja ortodontyczna w postaci gipsowych modeli zębów
oraz zdjęć rentgenowskich umożliwia także bieżącą ocenę postępów
leczenia, a - w razie potrzeby - weryfikację wcześniej podjętych
decyzji.
Jest to także dla pacjenta doskonała możliwość porównania, jak
zmieniają się jego zęby, gdyż często po kilku miesiącach trwającego
leczenia, nie pamiętamy już dokładnie, jak wyglądały nasze zęby
przed leczeniem. Dla większości pacjentów widok jego modeli sprzed
leczenia jest ciekawym i przyjemnym doświadczeniem.
Gotowy plan leczenia precyzuje typ lub typy wady zgryzu, rodzaj
zastosowanego aparatu ortodontycznego oraz poszczególne kroki leczenia,
które opisujemy poniżej. Jeśli plan leczenia uwzględnia ekstrakcje
zębów, przed kolejnym etapem niezbędna jest wizyta u chirurga
stomatologicznego w celu usunięcia wskazanych przez ortodontę zębów.
Jeśli w planie leczenia przewidziano sprowadzenie zatrzymanego zęba do
łuku, niezbędna jest wizyta u chirurga stomatologicznego, który odsłoni
zatrzymany ząb w celu naklejenia zamka ortodontycznego. Więcej informacji o zębie
zatrzymanym oraz animacja.
KROK
DRUGI
NAKLEJENIE
APARATU STAŁEGO
LUB WYKONANIE APARATU RUCHOMEGO
Na podstawie przeprowadzonej
diagnostyki i analizy lekarz ortodonta
podejmuje decyzję co do typu aparatu ortodontycznego.
Aparaty stałe, jak sama
nazwa wskazuje, są naklejane na zęby na stałe.
Pacjent musi jeszcze podjąć decyzję, co do wyglądu aparatu. Do wyboru
są metalowe lub kosmetyczne aparaty stałe.
Zamki tych ostatnich
wykonane
są z białego (aparaty kompozytowe i porcelanowe) lub przezroczystego
(aparaty kryształowe) materiału, dzięki czemu są mniej widoczne po
naklejeniu na zęby. Ponieważ kosmetyczne aparaty stałe są droższe niż
metalowe, rozwiązaniem ograniczającym koszty jest naklejenie aparatu
łączonego. W takim aparacie zamki kosmetyczne nakleja się
tylko na zęby
eksponowane przy uśmiechu (najczęściej zęby górne od trójki do trójki),
a na pozostałe zęby nakleja się tańsze zamki metalowe.
Sam proces klejenia aparatu trwa
nie dłużej niż kilkadziesiąt minut.
W zdecydowanej większości przypadków leczenie ortodontyczne wymaga
naklejenia aparatu stałego na oba
łuki zębowe, często jednak zdarza
sie, że aparaty nie są naklejane jednocześnie, a termin naklejenia
górnego i dolnego aparatu może dzielić nawet kilka miesięcy. Często
bowiem jeden z łuków zębowych wymaga uprzedniego przygotowania i to na
ten łuk najpierw nakleja się aparat stały. Dopiero po osiągnięciu
zaplanowanego stanu nakleja się drugi aparat na przeciwstawne zęby.
Po przyklejeniu zamków, lekarz ortodonta zakłada także łuk, chociaż
przy pierwszej wizycie najczęściej nie jest on aktywowany. Na koniec
zostają udzielone informacje odnośnie higieny jamy ustnej z aparatem
stałym oraz diety
zalecanej w przypadku użytkowania aparatu stałego.
Problemem u osób rozpoczynających leczenie ortodontyczne często są podrażnienia tkanek miękkich
(warg, policzków i
języka) spowodowane przez zamki
aparatu. Podrażnienia te mogą
pojawić się w postaci ran i odleżyn. Są one
typowe dla tego okresu leczenia i zwykle ustępują po kilku tygodniach,
gdyż tkanki kontaktujące z zamkami adaptują się do nowej sytuacji. Ulgę
w tym okresie przynosi specjalny wosk
stomatologiczny, którym należy
przykryć drażniące zamki ortodontyczne lub elementy pierścieni
ortodontycznych.
Jeśli zaplanowano leczenie ortodontyczne za pomocą aparatu ruchomego,
jest on wcześniej przygotowywany w laboratorium ortodontycznym. Rolą
lekarza ortodonty na tej wizycie jest umieszczenie po raz pierwszy
aparatu w jamie ustnej, kontrola jego wykonania i dopasowania oraz
aktywacja ewentualnych elementów aktywnych, takich jak klamry i śruby.
Lekarz ortodonta udziela także wskazań odnośnie użytkowania aparatu,
podając między innymi minimalną liczbę godzin w ciągu doby, kiedy
powinien on być użytkowany. W przypadku aparatów ruchomych wyposażonych
w śruby częstym zaleceniem jest także samodzielna regulacja rozstawu
śruby we wskazanych przez ortodontę terminach. Końcowym etapem są
wskazania dotyczące higieny
jamy ustnej oraz aparatu ruchomego.
KROK
TRZECI
WIZYTY
KONTROLNE
W
przypadku leczenia aparatami stałymi
wizyty
kontrolne odbywają się najczęściej co miesiąc
i polegają na aktywacji łuków,
ewentualnie innych elementów aktywnych.
Okresowo w przebiegu procesu leczenia ortodontycznego, zastosowanie
mogą znaleźć sprężyny, gumki, wyciągi, łańcuszki i tym podobne
elementy.
Istnieje możliwość wydłużenia okresu pomiędzy wizytami kontrolnymi do
kilku miesięcy, na przykład z powodu wyjazdu lub innego leczenia,
należy jednak uprzedzić o tym lekarza ortodontę na uprzedniej wizycie.
Lekarz ortodonta na bieżąco kontroluje postęp leczenia i w razie
potrzeby modyfikuje plan leczenia lub wprowadza kolejne elementy
aktywne.
W przypadku aparatów ruchomych
wizyty kontrolne mają na celu
aktywowanie elementów aktywnych w aparacie ruchomym i kontrolę postępów
leczenia.
KROK
CZWARTY
ZDJĘCIE
APARATU
Po
uzyskaniu pożądanego
ustawienia zębów w łuku i prawidłowych kontaktów zgryzowych aparat
stały nie jest już potrzebny i należy go zdjąć. Trwa to
kilkanaście
minut i polega na oderwaniu zamków ortodontycznych za pomocą
specjalnych kleszczy oraz usunięciu pozostałego na szkliwie kleju za
pomocą specjalnego wiertła. Ta ostatnia czynność, chociaż jest
całkowicie
bezpieczna dla szkliwa, to może okazać się nieco nieprzyjemna ze
względu na towarzyszące jej wibracje.
Po zdjęciu aparatu warto wykonać dokładny przegląd stomatologiczny,
szczególnie analizując stan zębów, które były przykryte pierścieniami
ortodontycznymi. Warto też wykonać podstawowe zabiegi profilaktyczne,
takie jak skaling, piaskowanie zębów oraz lakierowanie zębów fluorem.
W przypadku aparatów ruchomych
ten etap oznacza po prostu zaprzestanie
ich używania. Należy jednak pamiętać, że decyzję o zaprzestaniu
używania aparatu ruchomego może podjąć tylko lekarz ortodonta.
KROK
PIĄTY
UTRWALENIE
EFEKTÓW LECZENIA
(RETENCJA)
Jest to bardzo ważny i w zasadzie
najdłuższy etap leczenia
ortodontycznego. Efekt zakończonego leczenia ortodontycznego w postaci
prawidłowo ułożonych i kontaktujących zębów nie jest niestety od razu
trwały. Zęby te pozostawione same sobie, może i nie wróciłyby do stanu
wyjściowego, ale mogłyby się ponownie przesuwać w nieprzewidziany przez
nas i niekorzystny układ. Dlatego niezbędna jest tak zwana retencja,
czyli utrwalenie nabytych efektów leczenia i nowego układu zębów.
Istnieją dwa podstawowe typy retencji: stała i ruchoma. Retencja stała,
podobnie jak aparaty stałe, jest na stałe zamocowana w jamie ustnej,
najczęściej w postaci retainera:
metalowego druciku przymocowanego do
językowych powierzchni dolnych, rzadziej górnych zębów za pomocą
materiału kompozytowego. Zaletą tego typu retainera jest jego
niewidoczność, wadą utrudniona higiena jamy ustnej tej okolicy, a przez
to zwiększona tendencja do odkładania się kamienia nazębnego.
Retencja ruchoma to najczęściej tak zwana płytka retencyjna. Wyglądem
jest ona zbliżona do aparatu ruchomego, jednak jej celem nie jest
przesuwanie zębów, a jedynie utrzymanie aktualnego układu. Płytka
retencyjna ma tę zaletę, że może być w każdej chwili wyjęta przez
pacjenta, na przykład przed posiłkiem lub myciem i nitkowaniem zębów.
Wadą płytek retencyjnych jest dyskomfort związany z ich rozmiarem i
obecnością w jamie ustnej oraz widoczność przy uśmiechu.
Innym rodzajem wyjmowalnego retainera jest tak zwany pozycjoner, który wygląda
jak przezroczysta nakładka dokładnie
dopasowana do naszych zębów. Przypomina on szynę relaksacyjną,
stosowaną w profilaktyce bruksizmu lub szynę do wybielania zębów.
Pozycjoner ma dokładnie te same wady i zalety co płytka retencyjna,
jest jednak łatwiejszy do zaakceptowania jeśli chodzi o komfort
użytkowania, gdyż nie ma części podniebiennej lub podjęzykowej.
Czas trwania retencji
zależy od stanu wyjściowego zęba, radykalności
przemieszczania zębów, stabilności uzyskanego układu oraz wieku
pacjenta - im starszy pacjent, tym trudniej
utrwalić uzyskane efekty leczenia i tym dłuższa retencja. Ogólnie
przyjmuje się, że okres utrwalania efektów leczenia powinien być dwa
razy dłuższy niż okres leczenia, jeśli zatem przeciętne leczenie
ortodontyczne trwa dwa lata, to okres retencji cztery lata. Z biegiem
czasu retencja jest jednak co raz mniej uciążliwa, nie tylko dlatego,
że pacjent się do niej przyzwyczaja, ale z uwagi na redukcję czasu
koniecznego do utrzymania efektów leczenia. Bezpośrednio po zakończeniu
leczenia płytkę retencyjną należy nosić całą dobę, w dzień i w nocy,
wyjmując tylko do posiłków i zabiegów higienicznych. Po kilku
miesiącach stopniowo ogranicza się czas użytkowania płytki do kilku
godzin dziennie i spania w nocy, a ostatecznie używa się jej tylko
podczas snu - pod koniec okresu retencji nawet nie w każdą noc. Nie
dotyczy to oczywiście retainerów zacementowanych na stałe, te jednak są
na tyle komfortowe, że okres adaptacji do nich jest stosunkowo krótki.
Okres retencji również wymaga okresowych
wizyt kontrolnych, jednak w
odstępach kilkumiesięcznych.
Zobacz również:
|